Teknolojinin en büyük oyuncularının Avrupa Birliği’nin Dijital Piyasalar Yasasına yahut DMA‘ya uyması için son tarih bugün. Dijital Piyasalar Yasası’na uymayana ne olacak?
Dijital Piyasalar Yasası’na uymayana ne olacak?
DMA, güçlü şirketlerin daha fazla birlikte çalışabilirliğe müsaade vermesini ve kendi dijital hizmetlerini tercih etmekten kaçınmasını gerektiriyor. İlgili yasa, hangi hizmetlerin dahil edilmesi gerektiği konusunda tartışmalara yol açtı, küçük rakipler ortasında heyecan uyandırdı ve şirketlerin işlerinin temel kısımlarını ele alma biçiminde değişikliklere yol açtı. Ve yıllar süren tartışmaların akabinde Mart 2024’te kurallar yürürlüğe giriyor.
Avrupa Birliği, bu 6 şirketi yani Alphabet, Amazon, Apple, ByteDance, Meta, Microsoft‘u uygulama mağazaları, arama motorları ve web tarayıcıları üzere “temel” hizmetler sağlayan büyük dijital platformlar olarak belirledi ve bu şirketler için DMA’nın kısıtlamaları geçerli.
DMA neyi gerektirir?
6 Mart’a kadar, belirlenen 6 şirketin, Avrupa Komitesi tarafından belirlenen 22 kapsam dahilindeki hizmet için DMA kurallarına uyması gerekiyor. 7 Mart’a kadar bu şirketlerin kurallara nasıl uymayı planladıklarını açıklayan ahenk raporlarını AB’ye sunmaları gerekiyor. Avrupalı yetkililer daha sonra bu planları kapsam dahilindeki şirketlerin her biriyle çalıştaylarda kıymetlendirecek.
Genel olarak belirlenen platformların, AB’nin dijital pazarları daha adil ve açık hale getireceğine inandığı proaktif adımlar atması gerekiyor. Örneğin, gatekeeper, üçüncü taraf şirketlerin kendi hizmetleriyle birlikte çalışmasına müsaade vermeli, sıralamada kendi eserlerini rakiplerin eserlerine nazaran tercih edemezler ve dış geliştiricilerin ödeme sistemlerini yahut öteki hizmetleri kullanmaları için uygulama mağazası erişimini kural koşamazlar.
Gatekeeper nedir?
Avrupa Kurulu, iki şartı karşılayan bir platformun gatekeeper olduğunu varsayıyor. Birinci olarak, son üç mali yılın her birinde yıllık en az 7,5 milyar Avroluk AB gelirine yahut son mali yılda ortalama 75 milyar Avroluk bir piyasa pahasına sahip olmalı ve birebir vakitte en az üç AB üye ülkesine temel platformunu sağlamalı. İkincisi, AB’de en az 45 milyon aylık etkin kullanıcıya ve son üç mali yılın her birinde yıllık 10.000’den fazla faal AB ticari kullanıcısına sahip bir çekirdek platform işletmelidir.
Komisyon, belirlenen gatekeeper’ların her biri için DMA kurallarına tabi olduğuna inandığı belli hizmetleri belirledi. Kurallara uymayan kapı bekçileri, global gelirin yüzde 10’una kadar, tekrarlanan ihlaller için ise yüzde 20’ye kadar para cezalarıyla karşı karşıya kalabilir.
6 büyük teknoloji devi şimdiye dek ne yaptı?
- Alphabet: Alphabet, tüm internete hakim arama motorundan tanınan bir taşınabilir işletim sistemine kadar uzanan, güçlerini artırmak için birçok hizmeti birbirine bağlamış durumda. Bu, DMA kapsamındaki hizmetlerin en geniş yelpazesine sahip olmalarını sağlıyor. Alphabet’in önerdiği değişiklikler bilhassa daha küçük, uzmanlaşmış arama platformları üzere birtakım rakipleri şad etmedi.
- Apple: Apple, geniş taşınabilir yazılım alanına sahip olması nedeniyle DMA’nın en dikkat çeken maksatlarından biri. Şirket, iOS 17.4 güncellemesinde Avrupa Birliği’nin yeni kurallarına uymak için birkaç değişiklik yapacağını duyurdu. Lakin, bu değişikliklerin isteyerek yapılmadığı, hatta kimilerinin “kötü niyetli uyum” olarak tanımlandığı belirtiliyor.
- Meta: Meta’nın hedeflenen hizmetleri, toplumsal ağlar ve reklam platformu üzere alanlarda ağırlaşıyor. Şirket, bilhassa WhatsApp için üçüncü taraf platformlar ortası mesajlaşmayı planlıyor. Lakin, kimi kısıtlamalar ve itirazlarla karşılaşıyor.
- Amazon: Amazon’un hizmetleri ortasında çevrimiçi pazar yeri ve reklam işi bulunuyor. Şirket, reklamlarla ilgili müşteri denetimlerini ve işletmelerin reklam idaresini değiştirmek üzere kimi adımlar attı. Lakin, pazar yeri rekabetini artırmak için yapacağı değişiklikler hakkında şimdi detaylı bilgi vermedi.
- Microsoft: Microsoft’un Windows işletim sistemi, DMA’nın düzenlemeleri altında bulunuyor ve bu da şirketin içindeki birçok uygulama ve hizmeti tanıtma yahut kullanıcıların bunlardan kaçınmasına müsaade verme formunu değiştiriyor. Microsoft, çeşitli değişiklikler yaparak ahenk sağlıyor ve şu anda bu değişikliklerin EEA pazarlarındaki makinelerde uygulandığını belirtiyor.
- ByteDance: Çinli dev ByteDance, DMA altında kapıcı olarak belirlenen tek non-US şirketidir ve kapsamlı hizmeti TikTok’tur. Şirket, TikTok’un DMA’ya ahenk sağlamak için nasıl planladığını paylaştı. Lakin, şirketin kapıcı olarak belirlenmesine itiraz etmesi ve politik bir boyutunun olması dikkat çekiyor.
